W związku z dzisiejszymi obchodami EUROPEJSKIEGO DNIA ZDROWEGO JEDZENIE I GOTOWANIA chcielibyśmy poruszyć ważny temat diety i jej wpływu na wygląd i jakość naszych zębów.
Czy to o jemy ma wpływ na stan naszych zębów?
Tak się składa, że dieta czyli to, co dostarczamy naszemu organizmowi w postaci jedzenia i picia ma na niego ogromny i zasadniczy wpływ. Dieta wpływa na nasz wygląd, samopoczucie, kondycję całego organizmu, narządy wewnętrzne i oczywiście na zdrowie zębów.
Z wieloletniego doświadczenia wiemy, że bez odpowiednio zbilansowanej diety, regularne wizyty stomatologiczne i regularna higiena mogą nie uchronić naszych zębów przed próchnicą. U wielu osób, pomimo sumiennego szczotkowania jamy ustnej po posiłkach, nitkowaniu i płukaniu płynem, wciąż powstają nowe ubytki. Często jest to spowodowane niewłaściwą dietą, czego konsekwencją są nadmierne działanie kwasów na szkliwo zębów lub niedobory mikroelementów budujących strukturę zęba.
Co jeść by mieć zdrowe zęby?
Dieta każdego zdrowego człowieka powinna być urozmaicona i zbilansowana pod kątem składników odżywczych. Aby zęby były silne, potrzebujemy produktów bogatych w wapń, magnez, witaminę D i molibden (substancja spowalniająca rozwój próchnicy). Co więc konkretnie sprzyja zębom?
Jogurty i sery
Przetwory mleczne to podstawowe źródło wapnia, od którego zależy kondycja naszych zębów. Gdy dostarczamy organizmowi za mało tego składnika, czerpie go z zapasów zgromadzonych w kościach i zębach, w ten sposób stopniowo je osłabiając. Zdemineralizowane zęby są bardziej narażone na próchnicę i złamanie. Bogatym źródłem wapnia są jogurty naturalne bez dodatku cukru. Zawarte w nich bakterie kwasu mlekowego dodatkowo wpływają korzystnie na prawidłową florę przewodu pokarmowego, w tym jamy ustnej. Najwięcej wapnia zawierają żółte sery, są one jednak bardzo kaloryczne. Dlatego lepiej jeść je z umiarem.
Warzywa
Kalarepa, marchew, rzodkiewka, seler naciowy, jedzone na surowo, w naturalny sposób usuwają osad i płytkę nazębną, chroniąc przed próchnicą i chorobami przyzębia. Gryzienie twardych warzyw jest znakomitym masażem dla dziąseł, dzięki czemu rzadziej chorują. Zaletą warzyw jest również to, że nie narażają szkliwa zębów na szkodliwe działanie kwasów i cukrów. Dostarczają wielu cennych składników odżywczych przy niewielu kaloriach.
Owoce
Owoce są skarbnicą witaminy C i składników mineralnych, które korzystnie wpływają na kości ale zawierają sporo cukru, który jest pożywką dla bakterii wywołujących próchnicę. Dotyczy to zwłaszcza owoców słodkich, jak winogrona czy czereśnie. W niektórych owocach mimo ich słodkiego smaku jest też dużo kwasów. Bogate w kwasy są cytrusy. Substancje te mogą niszczyć szkliwo, zwiększając ryzyko próchnicy i wywołując nadwrażliwość zębów. „Niebezpieczne” są owoce, które mają drobne pestki – kaleczą dziąsła i zalegają w szczelinach. Owocem idealnym dla zębów są jabłka. Nie za słodkie, nie za kwaśne, dostarczają cennych składników i spełniają dodatkowo ważną funkcję: naturalnie oczyszczają jamę ustną. Jedząc jabłko, pobudzamy wydzielanie śliny, która wypłukuje resztki jedzenia z przestrzeni między zębami i chroni zęby przed działaniem cukrów i kwasów. Ale ze względu na walory zdrowotne trzeba jeść wszystkie owoce, przestrzegając kilku zasad, które pozwolą uniknąć kłopotów z zębami. Najlepiej zjeść od razu porcję, a nie podjadać przez cały dzień – w ten sposób zmniejsza się zagrożenie próchnicą. Po zjedzeniu owoców odczekajcie przynajmniej pół godziny, zanim umyjecie zęby. Robiąc to od razu, dodatkowo narażacie je na powstanie nadwrażliwości szkliwa.
Pieczywo pełnoziarniste
Jest w nim dużo magnezu, który zapobiega próchnicy, pod warunkiem że dostarczy się go 2 razy mniej niż wapnia. Jeśli więc jecie dużo produktów bogatych w magnez lub zażywacie suplementy, musicie też zwiększyć w diecie ilość wapnia. Brak równowagi między tymi pierwiastkami osłabia ich działanie. W ziarnach zbóż jest też fosfor, niezbędny do właściwej mineralizacji zębów. Ponadto jedzenie razowego chleba zwiększa produkcję śliny, co działa ochronnie na zęby poprzez wymywanie przyczepionych do zębów resztek pokarmu. Rozcieńczone zostają cukry – główna pożywka bakterii powodujących próchnicę. Pieczywo razowe wymaga dokładniejszego żucia, co wzmacnia dziąsła, chroniąc je przed chorobami przyzębia.
Ryby
Zawierają trzy ważne składniki: wapń, fosfor i witaminę D, od których zależy gospodarka wapniowo-fosforanowa w organizmie i kondycja zębów. Organizm jest w stanie wchłonąć z jedzenia maksymalnie 40% wapnia (z wiekiem zdolność ta jeszcze się zmniejsza) i to pod warunkiem, że dostarczymy mu w odpowiedniej ilości fosfor i witaminę D. Ryby to również ważne kwasy omega-3, które wspomagają przyswajanie wapnia. Dlatego osoby, które często jedzą ryby, zwykle mają mocne i zdrowe zęby. Wapń jest głównie w ościach – sardynki, szprotki czy tuńczyka z puszki zjadajmy więc ze szkieletami.
Zielona herbata
Zawarte w niej związki polifenolowe hamują rozwój bakterii w jamie ustnej i chronią błonę śluzową przed zakażeniami. Ze względu na dużą zawartość fluoru (szklanka herbaty dostarcza do 0,2 mg tego pierwiastka) herbata wzmacnia szkliwo i utrudnia tworzenie się płytki nazębnej. Pomaga walczyć z próchnicą i chorobami przyzębia w każdym wieku. Warto ją pić, mimo że podobnie jak jej czarna odmiana pozostawia na zębach osad.
Algi
Zawieraja mnóstwo mikro i markroelementów, w tym ważnego dla zębów wapnia, fosforu, fluoru, wysokiej jakości białka, a także witamin. W niektórych algach (np. wakame, hijiki) jest 10 razy więcej wapnia niż w mleku. Dodatkowo na powierzchni tych roślin rozwijają się bakterie, które produkują enzymy chroniące zęby przed rozwojem próchnicy i zakażeniami błony śluzowej jamy ustnej. Wodorosty można jeść na surowo, podsmażać, gotować.
Na jakie produkty powinniśmy uważać?
Na pierwszym miejscu oczywiście, cukier, w każdej postaci. Biały cukier, brązowy, ciasta, czekolada, cukierki, chipsy … – wszystkie te produkty zawierają cukier, który niszczy szkliwo. W jedzeniu słodyczy istotny jest czas w jakim przebywają one w ustach: na przykład twarde cukierki czy lizaki zwiększają czas oddziaływania cukru na zęby, co powoduje większe namnażanie się bakterii wywołujących próchnicę. Dlatego po spożyciu tego typu produktów najlepiej będzie, jeśli umyjemy dokładnie zęby. Niekorzystne są także słodzone, kolorowe napoje – zmieniają poziom pH w ustach, w którym szybciej namnażają się bakterie produkujące kwasy niszczące szkliwo.
Warto też uważać na cytrusy i słodzone soki owocowe, nawet te pozbawione dodatkowego cukru, z jednej strony są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu (zawierają wiele witamin i kwasu foliowego ,a także cenny błonnik), z drugiej strony większość z nich, a szczególnie cytrusy, zawiera kwasy rozpuszczające szkliwo. Nie musimy, a nawet nie powinniśmy z nich rezygnować – trzeba je jedynie spożywać w odpowiedni sposób. Powinniśmy jeść całą porcję cytrusów na raz – a nie na przykład podjadać pomarańcze przez cały dzień, ponieważ wówczas nasze szkliwo jest rozmiękczone przez wiele godzin. Po zjedzeniu owoców należy przepłukać usta wodą i poczekać z myciem zębów szczoteczką i pastą do około godziny, by szkliwo z powrotem się utwardziło.
Unikajmy także twardych przekąsek takich jak: orzeszki słone , chipsy – zawierają dużo soli, która wypłukuje wapń wzmacniający kości i zęby. Orzechy mogą dodatkowo podrażniać dziąsła i zalegać w trudno dostępnych miejscach.
Alkohol, kawa i czarna herbata: wypłukują z organizmu potrzebne mikroelementy, zmieniają ph w ustach powodując namnażanie się bakterii. Ciemne nalewki, czerwone wino oraz mocna kawa i herbata dodatkowo przebarwiają zęby.
Warto pamiętać, że produkty zdrowe dla zębów w stu procentach nie eliminują ryzyka próchnicy i innych chorób jamy ustnej. Dlatego zawsze należy pamiętać o codziennych zabiegach higienicznych, przede wszystkim o nitkowaniu i szczotkowaniu zębów, a także o wizytach kontrolnych u stomatologa. Zdrowa dieta w połączeniu z wymienionymi elementami pomoże dbać o zęby w każdym etapie naszego życia.